Organizacja Pracodawców Rada Przedsiębiorców skierowała do Sejmu stanowisko w sprawie poselskich projektów ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o radiofonii i telewizji. Projekty zgłosiły kluby Lewicy oraz Polski 2050.
Stanowisko OPRP poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Polska2050
Stanowisko OPRP zgłaszane do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Lewica
Jako Organizacja zrzeszająca i reprezentująca interesy szerokiego grona przedsiębiorców działających w różnych sektorach gospodarki w tym w branży paliwowej wyrażając pełne poparcie dla społecznie odpowiedzialnej polityki przeciwdziałania alkoholizmowi oraz ochrony zdrowia publicznego, stanowczo sprzeciwiamy się zmianom zawartym w poselskim Projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o radiofonii i telewizji zakładającemu wprowadzenie zakazu sprzedaży alkoholu na stacjach paliw.
W ramach projektowanych zmian, postuluje się w art. 1 pkt 10 Projektu rozszerzenie katalogu miejsc, w których zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych o stacje paliw w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre inne dni. Dodatkowo, projekt przewiduje przepis przejściowy w art. 6, zgodnie z którym na podstawie zezwoleń na sprzedaż alkoholu wydanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy do upływu okresu, na który zostały wydane, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy zabroniona będzie sprzedaż alkoholu na stacjach paliw między godz. 22:00, a 6:00, pomimo posiadania koncesji na sprzedaż produktów alkoholowych.
W naszej ocenie projektowana regulacja pozostaje w rażącej sprzeczności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi niezgodną z prawem unijnym dyskryminację podmiotów gospodarczych oraz prowadzi do powstania nierównej konkurencji na rynku. Uważamy również, że procedowane zmiany nie odniosą pożądanego rezultatu w postaci ograniczenia spożycia alkoholu przez społeczeństwo oraz zwiększenia bezpieczeństwa na drogach.
Art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza możliwość ograniczenia wolności działalności gospodarczej wyłącznie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Uważamy, że reglamentacja obrotu napojami alkoholowymi oraz dążenie do zapobiegania społecznym skutkom nadużywania alkoholu niewątpliwie należy do kategorii ważnego interesu publicznego, jednak wprowadzone ograniczenie sprzedaży nie przełoży się na ochronę wskazanych wartości, jeżeli, tak jak jest to określone w projekcie ustawy, ma odnosić się tylko do jednego z punktów sprzedaży jakim są stacje paliw.
Jedynie około 3% wszystkich pozwoleń na sprzedaż i obrót wyrobów alkoholowych udzielanych jest stacjom paliw (ok. 5 000 z ponad 195 000 pozwoleń). Według Naczelnego Sądu Administracyjnego, ograniczenie swobody działalności gospodarczej nie ma postaci dyskryminującej, jeżeli dotyczy w równym stopniu wszystkich podmiotów prowadzących działalność na danym terenie oraz jeżeli chroni prawa większej grupy kosztem mniejszej (sygn. II GSK 2466/14). Projekt regulacji arbitralnie wyznacza jedną podgrupę podmiotów w postaci przedsiębiorców prowadzących stacje paliw z grupy wszystkich przedsiębiorców oferujących sprzedaż alkoholu niesprawiedliwie różnicując zasady prowadzenia działalności względem reszty pod szyldem pozornej ochrony wyższych wartości.
Wprowadzenie postulowanego przepisu uderzy szczególnie w małe i średnie polskie firmy – ponad 3 tysiące stacji paliw w Polsce działa pod własnym logo, ponad 1,2 tys. to stacje franczyzowe – wszystkie to przeważnie rodzinne polskie przedsiębiorstwa, które będą dyskryminowane względem dużych zagranicznych sieci handlowych. Arbitralny zakaz dotyczącego wyłącznie jednej grupy przedsiębiorców w postaci operatorów stacji paliw przy jednoczesnym pozostawieniu bez ograniczeń innych podmiotów działających w identycznej lub pobliskiej lokalizacji, stanowi także nieuzasadnioną dyskryminację sprzeczną z zasadami równego traktowania podmiotów na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej Zasada równego traktowania zakłada, że podmioty gospodarcze w podobnej sytuacji powinny mieć jednakowe warunki dostępu do rynku i operowania na nim. Zakaz narusza także art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, który stanowi o społecznej gospodarce rynkowej o wysokiej konkurencyjności jako podstawie rozwoju Europy. Społeczna gospodarka rynkowa, której nieodłącznym elementem jest wolna konkurencja, jest również zgodnie z art. 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej podstawą ustroju gospodarczego państwa.
Wprowadzenie przepisu przejściowego art. 6 dodatkowo narusza prawa przedsiębiorców posiadających już ważne koncesje, ingerując w sferę wolności tylko jednej grupy przedsiębiorców już od momentu wejścia ustawy w życie poprzez zakaz sprzedaży napojów alkoholowych w godzinach 22:00-6:00 do zakończenia okresu posiadanych zezwoleń, nie dłużej jednak niż przez dwa lata. W naszej ocenie przepis taki stanowi naruszenie ochrony praw nabytych, czyli uprawnień, które zostały nabyte zgodnie z obowiązującym prawem i które podmiot posiada na podstawie wcześniejszych decyzji administracyjnych, np. koncesji na sprzedaż alkoholu. Ochrona praw nabytych polega na tym, że prawo nie powinno bezprawnie pozbawiać podmiotu tych uprawnień lub ich istotnej części.
Projekt nie zawiera właściwego uzasadnienia dla wprowadzanego ograniczenia. W praktyce oznacza to, że konsumenci będą mogli zakupić alkohol w sąsiadujących ze stacjami dyskontach, sklepach monopolowych czy punktach convenience. Regulacja doprowadzi jedynie do przekierowania sprzedaży, a nie do jej ograniczenia. Nie zostanie osiągnięty deklarowany cel w postaci zwiększenia bezpieczeństwa na drogach, ponieważ w praktyce gospodarczej powszechnym zjawiskiem jest lokalizowanie w obrębie lub sąsiedztwie stacji paliw, dyskontów spożywczych, sklepów convenience, punktów gastronomicznych czy innych placówek handlowych oferujących alkohol a osoby uzależnione od alkoholu lub na tyle nieodpowiedzialne żeby prowadzić po jego spożyciu dokonają zakupu niezależnie od tego, czy zakaz będzie funkcjonował akurat na terenie stacji paliwowych. Projektodawca nie przedstawił badań wskazujących na sytuacje, że nietrzeźwi kierowcy na polskich drogach zaopatrują się w alkohol właśnie na stacjach benzynowych.
W uzasadnieniu projektodawcy wspominają, że wzrost spożycia alkoholu, w tym zwłaszcza wśród młodzieży, rozwój różnych form reklamy i promocji alkoholu, wykraczających poza ramy określone ustawą, a także jej niedostosowanie do zmieniających się uwarunkowań handlu napojami alkoholowymi powoduje, że należy wprowadzić istotne zmiany w tym zakresie nie podając jednak żadnych danych na poparcie swoich twierdzeń. Zgodnie z Raportem ESPAD 2024 Polska młodzież spożywa alkohol znacznie rzadziej niż 20-30 lat temu. Analiza danych policyjnych wykazuje, że liczba wypadków z udziałem nietrzeźwych kierowców systematycznie spada – w latach 2019-2024 odnotowano spadek o 27%, co nastąpiło bez wprowadzania dodatkowych ograniczeń dotyczących stacji paliw. Aktualna sytuacja faktyczna nie uzasadnia wiec aż tak radykalnych środków legislacyjnych – zwłaszcza w postaci dyskryminującej tylko jeden z podmiotów gospodarczych
Podsumowując, w naszej opinii projektowana regulacja nie tylko nie osiągnie deklarowanych celów społecznych, ale doprowadzi do naruszenia konstytucyjnych zasad wolności gospodarczej, zaburzenia konkurencji na rynku oraz dyskryminacji polskich przedsiębiorców. Wprowadzenie proponowanych ograniczeń doprowadzi do strat finansowych polskich firm, które dotknął szczególnie małe, rodzinne stacje paliw mogąc doprowadzić część podmiotów do konieczności całkowitego zakończenia działalności.
Organizacja Pracodawców Rada Przedsiębiorców stanowczo wnosi o wykreślenie z projektu art. 1 pkt 10 projektu ustawy dotyczącego zakazu sprzedaży alkoholu na stacjach paliw oraz przepisu przejściowego zawartego w art. 6 projektowanej ustawy. Apelujemy także o przeprowadzenie rzetelnej analizy skutków regulacji z uwzględnieniem realnego wpływu na ograniczenie dostępności alkoholu, konsekwencji gospodarczych dla przedsiębiorców, zgodności z zasadami konstytucyjnymi oraz zapewnienie równego traktowania wszystkich podmiotów gospodarczych działających w tym samym segmencie rynku. Rzeczywista ochrona społeczeństwa przed negatywnymi skutkami nadużywania alkoholu wymaga rozwiązań kompleksowych i sprawiedliwych, a nie arbitralnych ograniczeń dotykających wybraną grupę przedsiębiorców. Organizacja Pracodawców Rada Przedsiębiorców pozostaje otwarta na dialog w sprawie skutecznych i konstytucyjnie zgodnych rozwiązań służących ochronie zdrowia publicznego przy jednoczesnym poszanowaniu zasad wolności gospodarczej.
